Heelsum

Dit dorp telt nu ruim 3800 inwoners. De eerstgevonden sporen van bewoning stammen uit de 14e eeuw, maar al in de 11e eeuw komen we de naam Hellessem tegen. Niet ver van de kerk heeft men een graf gevonden uit de zesde of zevende eeuw en enkele grafheuvels uit latere tijd.

Van kapel tot parochiekerk

Voordat er een kerk werd gebouwd behoorde Heelsum tot het kerspel Wolfheze. In 1425 stichtte Robertus van Dorenweert een kapel aan de Holleweg ten zuiden van de Oude Oosterbeekseweg. De Kapelleboom herinnert hier nog aan. Rond 1517 werd de kapel een parochiekerk en werd begonnen met de bouw van een kerkje op de heuvel in Heelsum. De heer van Doorwerth hield de kerk, tegen de afspraken in, gesloten voor gereformeerden. Pas na de dood van Prins Willem II ging de kerk open voor de hervormden, waarna men begon met de restauratie van de kerk.

Papiermolens

Omstreeks 1600 behoorde het grootste deel van Heelsum tot de heerlijkheid Doorwerth. De eerste papiermolen was er al in die tijd. In 1736 waren dat er al acht. De beken werden verbreed en nieuwe vertakkingen uitgegraven. Alle papiermakers kwamen van buitenaf. Zij vormden een afzonderlijke groep in de Heelsumse samenleving. Bekende papiermakers waren Pannekoek en Schut. Heelsum was inmiddels een landelijk industriedorpje en telde begin 1800 ruim 200 inwoners. Na 1850 was de bloeitijd van de papierindustrie over en legde Heelsum zich toe op de tabaksteelt. Die verdween dertig jaar later weer. Er waren toen nog maar drie papiermolens over. De laatste papier-watermolen, “De Veentjes” van Schut, brandde in 1895 af. In datzelfde jaar bouwde Schut een machinaal werkende fabriek. Deze bestaat nog steeds.

Woningbouw

Begin 1900 verrezen in Heelsum veel villa’s, vooral langs de Utrechtseweg en werd Heelsum een rustig villadorp. In 1920 werden er ook arbeidswoningen gebouwd. Inmiddels staan er ook een aantal serviceflats en verzorgingstehuizen. Qua woningbouw gaan Heelsum en Renkum steeds meer één geheel vormen.

Gemeentehuis

In 1825 kreeg Doorwerth, en dus ook Heelsum, zijn eerste burgemeester. Het gemeentehuis van Doorwerth stond in Heelsum op de kerkheuvel. Later kwam er een nieuw gemeentehuis, de huidige pastorie. In 1923 werden Doorwerth en Heelsum bij de gemeente Renkum gevoegd.